Τάκης Καλμούχος: Από την Αλεξάνδρεια στην Αίγινα
Η Δημοτική Πινακοθήκη της Αίγινας, συνεχίζοντας το εικαστικό της πρόγραμμα και σε συνέχεια των προγραμματισμένων της αφιερωμάτων σε σημαντικούς εκπροσώπους των πλαστικών τεχνών που έζησαν και εργάστηκαν στο νησί, υποδέχεται την Κυριακή 11 Μαΐου 2025 στις 12:00 τον Τάκη Καλμούχο, έναν από τους πρωιμότερους εκπροσώπους της γενιάς του ’30 αλλά και από τους πρώτους καλλιτέχνες που επέλεξαν ως τόπο διαμονής τους το νησί του Αργοσαρωνικού με το ιδιαίτερο φως και το ωχροπράσινο περιρρέον χρώμα.
Έναν σπουδαίο ζωγράφο που τόλμησε να φύγει πολύ νωρίς από τα στενά όρια της Ελλάδας, αλλά και να εγκατασταθεί με απλότητα στη γαλήνια Αίγινα στη συνέχεια, έναν καλλιτέχνη με έργο σημαντικό και πρωτοποριακό που δεν έχει ως σήμερα προβληθεί με τον τρόπο που του αρμόζει.
Το σπίτι και η ζωή του ζωγράφου στα Πλακάκια της Αίγινας, παρά τον χαμηλόφωνο τόνο τους, υπήρξαν με τον δικό τους τρόπο πνευματικός θύλακας του νησιού. Και έδωσαν το έναυσμα στην αναζήτηση και τη θεμελίωση πολλών ακόμη κατοικιών πνευματικών ανθρώπων του τόπου στην ίδια εμβληματική για την ελληνική ιστορία της τέχνης περιοχή του νησιού, μεταξύ των οποίων και ο επιστήθιος φίλος του Τάκη Καλμούχου, Νίκος Καζαντζάκης, που, ακολουθώντας τα δικά του βήματα, αγόρασε ένα μέρος του κτήματος του Καλμούχου, προκειμένου να χτίσει το σπίτι της θάλασσας που εξακολουθεί να μας προσκαλεί να σταματήσουμε μπρος του και που μας συγκινεί ως σήμερα.
Ο Τάκης Καλμούχος γεννήθηκε στο Άργος το 1895 και πέθανε στην Αθήνα το 1961. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας από όπου αποφοίτησε το 1921. Επί σειρά ετών, έζησε και εργάστηκε στην Αλεξάνδρεια, συναναστρεφόμενος εκεί σημαντικούς ανθρώπους του πνεύματος όπως τον Στρατή Τσίρκα. Εργάστηκε στο Βερολίνο, ενώ στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στην Αίγινα.
Ο παλαιός φίλος του από την εποχή της Αλεξάνδρειας, Μικές Χαλκούσης, που συχνά επισκεπτόταν οικογενειακώς τον Καλμούχο στο νησί, αγόρασε χρόνια μετά από τον ίδιο την οικία Καλμούχου, διασώζοντας έτσι και μεγάλο μέρος του αρχείου του ζωγράφου.
Ο Τάκης Καλμούχος ασχολήθηκε κυρίως με την τοπιογραφία, ενώ φιλοτέχνησε και αισθαντικές προσωπογραφίες, αλλά και πολλά σχέδια. Περίφημες είναι ακόμη οι γλυπτικές συναρμογές του με «Αιγινήτικα Βότσαλα», κάποια από τα οποία εξέθεσε με τον τίτλο αυτό το 1954 στη Γκαλερί Νέες Μορφές στην Αθήνα. Παράλληλα ασχολήθηκε με την εικονογράφηση βιβλίων, ανάμεσα στα οποία βρίσκεται και η πρώτη συγκεντρωτική έκδοση των καβαφικών ποιημάτων το 1935. Από τις γραφιστικές εργασίες του, ιδιαιτέρως δημοφιλή υπήρξαν το «κεδράκι», σήμα-κατατεθέν εδώ και πολλές δεκαετίες των εκδόσεων «Κέδρος», αλλά και το περίφημο σήμα των τσιγάρων Άσσος-Παπαστράτος.
Κατά τη διάρκεια της ζωής του, επισκέφτηκε πολλές χώρες και εξέθεσε τη δουλειά του σε γκαλερί του εξωτερικού αποσπώντας θετική κριτική, ενώ ανάμεσα στα ταξίδια του, σημαντική θέση έχει το ταξίδι που πραγματοποίησε με συνοδοιπόρο τον φίλο του Νίκο Καζαντζάκη στο όρος Σινά.
Περισσότερα από 30 έργα, λάδια και ακουαρέλες και που στο μεγαλύτερο μέρος τους προέρχονται από τη συλλογή του Πέτρου Δουμά-Χαλκούση, στην άοκνη συμβολή του οποίου οφείλουμε και την παρούσα έκθεση, εκτίθενται στη Δημοτική Πινακοθήκη της Αίγινας μαζί με σχέδια, σπάνιες εκδόσεις, εξώφυλλα βιβλίων και πολύτιμο ανέκδοτο αρχειακό υλικό που φωτίζει σφαιρικά τη ζωή και το έργο αλλά και το ανήσυχο πνεύμα του ζωγράφου.
Ίρις Κρητικού
Επιμελήτρια Έκθεσης
